Reakcje Jarisha-Herxheimera , czyli tzw. herx, to reakcja organizmu na toksyny wskutek obumierania ustrojów bakteryjnych, w trakcie postępu choroby lub jej leczenia. Reakcja Herxheimera często występuje przy boreliozie w związku ze skuteczną trapią. Podczas przyjmowania antybiotyków lub ziół duże ilości bakterii obumiera. Uważa się, że chodzi nie tylko o reakcję organizmu na obumierające krętki, lecz przede wszystkim na endotoksyny, trujące proteiny powierzchniowe (Osp) i lipoproteidy, pozostawione we krwi i chłonce przez rozpadające się bakterie.
Reakcje Herxheimera obejmuje dreszcze i podwyższoną temperaturę, pogorszenie samopoczucia, pogorszenie objawów lub pojawienie się całkiem nowych objawów. Intensywność przebiegu herksa u chorych jest kwestia indywidualną. Zależy między innymi od stanu wątroby i pęcherzyka żółciowego, ogólnego stanu zdrowia, stopnia zakwaszenia płynów tkankowych czy zatrucia metalami ciężkimi.
Reakcje te mogą być złagodzone poprzez wykorzystanie substancji wiążących endotoksyny lub osłabione poprzez zmniejszenie dawki lekarstw lub ziół.